17 Ocak 2011 Pazartesi

İlkyardımın Önemi, Amacı ve Aşamaları

Herhangi acil bir durumda yapılacak basit uygulamalar kişinin hayatta kalmasını sağlayacağı gibi yaşam boyu kalıcı sakatlık riskini ortadan kaldıracağı da unutulmamalıdır.

İlkyardım herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.

İlkyardımın öncelikli amaçları;

  • Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak,
  • Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak,
  • Hasta ya da yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek,
  • İyileşmeyi kolaylaştırmak olmalıdır.
İlkyardım, bu amaçlara yönelik olarak, belli aşamalar doğrultusunda uygulanmalıdır. Bu aşamalar Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) olarak ifade edilebilir.

Koruma;

İlkyardım gerektiren durumun sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesini kapsar. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.

  • Önce kendi güvenliğinizi sağlayın,
  • Olay yerini koruma altına alın,
  • Olay yerinde gaz-yakıt sızıntısı tehlikesine karşı dikkatli olun,
  • Zorunluluklar dışında olay yerinde telefon vs. kullanmayın,
  • Kibrit-çakmak vs. kullanmayın,
  • Olay yerinde acil yardım ve kurtarma ekipleri varsa görevlilerin uyarılarına uyun.
Bildirme;

Olay/kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile gerekli birimlere (Hızır Acil, İtfaiye vs.) bildirilmelidir.

  • 112'yi arayın. Derhal yardım isteyin,
  • Olaya ilişkin doğru ve tam bilgi verin. (Ne oldu? Nerede oldu? Ne kadar kişi etkilendi? Ne şiddette etkilendi?)
  • 112 hattında bilgi alan kişi, gerekli olan tüm bilgileri aldığını söyleyinceye kadar telefonu kapatmayın,
  • Yardım gelene kadar olay yerinin kontrolünü sürdürün.
Kurtarma;

İlkyardımcı, acil yardım ekipleri gelinceye kadar, hastalara/yaralılara hızlı ve sakin bir şekilde müdahale etmelidir.

Olay yeri değerlendirildikten ve ilkyardımcı ile yaralıların hayatlarını tehlikeye sokabilecek unsurlar ortadan kaldırıldıktan sonra yaralıların durumları değerlendirilmeye başlanır.

İlkyardımcı olay yerinde öncelikle;

  • Hastaların/yaralıların en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilmesini sağlamak için 112'yi arayarak yardım çağırmalı,
  • Hastaların/yaralıların durumunu değerlendirmeli be öncelikli müdahale edilecekleri belirlemeli,
  • Hastaları/yaralıları yeni yaralanmalara yol açmamak amacı ile hayati tehlike olmadığı sürece hareket ettirmeden müdahale yapmalı,
  • Hastaların/yaralıların korku ve endişelerini gidermelidir.

Hastanın/Yaralının İlk Değerlendirilmesi

Bu aşamada hastanın bilinci, havayolu açıklığı ve solunumu değerlendirilir.

İlkyardımcı;

  • Hasta/yaralının ilk değerlendirilmesine sesli uyaran ya da hafifçe omzuna dokunarak bilincç durumunun saptanmasıyla başlamalıdır.
  • Bilinç kapalı ise 112'yi arayarak yardım istemeli, ağız içini kontrol ederek soluk yolunun açıklığı sağlanmalıdır.
  • Soluk yolu açıklığı sağlandıktan sonra solunum durumunu değerlendirilmelidir.
Solunum değerlendirilken ilkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü hasta/yaralının ağzına yaklaştırmalı, Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunumun var olup olmadığını 5-10 saniye süre ile değerlendirilmelidir. Solunum yoksa zaman kaybetmeden Temel Yaşam Desteğine başlanmalıdır.

Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği Nasıl Yapılır?

  • Kendinizin ve hasta/yaralıın güvenliğinden emin olun,
  • Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak ve "iyi misiniz?" diye sorarak bilinci kontrol edin,
  • Bilinci açık ve hastayı yalnız bırakmanız gerekiyorsa yan çevirin (iyileşme pozisyonu)
Eğer bilinci açık değilse,


  • Yardım isteyin, 112'yi arayın, ambulans çağırın,
  • TYD uygulayabilmek için hastayı sert ve düz bir zemine alın,
  • Hava yolunu açmak için bir elinizi hasta/yaralının alnına, diğer elin parmak uçlarını çenesinin altına yerleştirerek başı geriye doğru itin. Böylece baş-çene pozisyonunu verin.


  • Hasta/yaralının solunumunu bak-dinle-hisset yöntemi ile 5-10 saniye kontrol edin.
  • Göğüs kafesinin hareketlerini gözleyin. Eğilerek yüzünüzü hastanın ağzına yaklaştırın, solunumu dinlemeye ve yanağınızda hissetmeye çalışın. Höğsüne bakarak göğüs kafesinde hareket olup olmadığını izleyin.
  • Soluk alıp vermiyorsa alındaki elin baş ve işarek ile hasta/yaralının burnunu kapatarak her biri 1 saniyenin üzerinde 2 kurtarıcı nefes verin.

  • Kalp basısını uygulamak için hasta/yaralının göğüs kemiğini ortalayın (göğüs kemiğinin üst ve alt ucunun ortası) bir elin topuğunu göğsün merkezine yerleştirin.
  • Diğer elinizi bu elin üzerine yerleştirerek parmaklarınızı birbirine kenetleyin.
  • Parmakları göğüs kemiği üzerine vücuda dik ve göğüs kemiği 4-5 cm. aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3'ü kadar) bası uygulayın.


  • Bu işlemi dakikada 100 kez olacak kadar hızla uygulayın. Hasta/yaralıya 30 kalp masajı sonunda 2 solunum yaptırmaya devam edin. (30/2)
  • Temel yaşam desteğine hasta/yaralının yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam edin.

Heimlich Manevrası



Yabancı cisimlerle boğulmalar sıklıkla yemek sırasında olur, o sırada ağızda olan yiyecek, kemik vb gibi maddeler solunumla soluk borusuna kaçar. Cisim, soluk borusunu kısmi veya tam olarak tıkar. Tam tıkanmalarda müdahale ile yabancı cisim çıkarılmazsa ölüm kaçınılmazdır.
Hastadaki belirtiler;
* Olay çoğunlukla yemek sırasında olur,
* Hasta konuşamaz, bağıramaz (kısmen tıkanma varsa öksürmeye çalışır ve tiz bir ses çıkarır)
* Yüzü oksijensizlikten morarır,
* Çaresizlik içinde boğazını tutar,
* Kısa bir süre sonra bilinci kaybolarak yere yığılır. Tam tıkanmada 3-4 dakika içinde cisim çıkarılmazsa ölüm meydana gelir.
Gönderilen Resim
Bu durumda yabancı cisim hastanın ağzından el ile çıkarılamayacak kadar aşağı inmiş ise Heimlich Manevrası yapılır. Hastanın bilinci henüz kaybolmamışsa, kurtarıcı (hastaya manevrayı yapacak olan kişi) hastanın arkasına geçer ve ellerini hastanın göbek ile kaburgalar arasındaki kısmına kenetler. Daha sonra ani bir hareketle, yumruğu ile karnına doğru basınç uygulayarak hastanın ayakları yerden kesilinceye kadar kaldırır. Bu işlem, solunum yolunu tıkayan cismin ağızdan atılmasına kadar devam eder. Burada amaç karına yapılan basınç artışının akciğerleri sıkıştırması ve tıkayan cismin basınçla dışarı atılmasının sağlanmasıdır (Bunu şişedeki basıncı artan gazoz veya maden suyunun kapağını fırlatmasına benzetebiliriz).
Gönderilen Resim

Heimlich Manevrası - Video